ตักศิลา (๒๐ กรกฎาคม ๒๕๕๓)
ตักศิลา
ตักศิลา (อ่านว่า ตัก-กะ-สิ -ลา) เป็นชื่อนครหลวงของแคว้นคันธาระ (อ่านว่า คัน-ทา-ระ) ของอินเดียโบราณ อยู่ห่างจากกรุงอิสลามาบัดนครหลวงของปากีสถานในปัจจุบันไปทางตะวันตกเฉียงเหนือประมาณ ๓๐ กิโลเมตร. ตักศิลาเป็นนครศูนย์กลางการศึกษาด้านศิลปะและวิทยาการแขนงต่าง ๆ ทั้งของพราหมณ์และของชาวพุทธมาก่อน แต่คงสร้างขึ้นหลังสมัยพุทธกาล เพราะไม่ปรากฏชื่อตักศิลาในพระไตรปิฎก ส่วนในอรรถกถามักกล่าวอยู่บ่อย ๆ ว่า ราชกุมาร บุตรพราหมณ์ และบุตรของชนชั้นสูงจำนวนมากสำเร็จการศึกษาจากนครแห่งนี้. ในวรรณคดีไทยมักกล่าวว่าเจ้าชายทั้งหลายไปศึกษาศิลปวิทยาการต่าง ๆ ในสำนักตักศิลา. ภาษาไทยปัจจุบันจึงใช้คำว่า ตักศิลา ในความหมายว่า ศูนย์กลางการศึกษาด้านวิทยาการหรือด้านศิลปะ เช่น มหาสารคามเป็นตักศิลาแห่งที่ราบสูงอีสาน. มีผู้เสนอแผนให้กรุงเทพฯ เป็นตักศิลาแฟชั่นของโลก.
ที่มา : บทวิทยุรายการ “รู้ รัก ภาษาไทย” ออกอากาศทางสถานีวิทยุกระจายเสียงแห่งประเทศไทย เมื่อวันที่ ๒๐ กรกฎาคม พ.ศ. ๒๕๕๓ เวลา ๗.๐๐-๗.๓๐ น.