พระพรต (๖ ตุลาคม ๒๕๕๓)

พระพรต

          พระพรต เป็นชื่อพระอนุชาของพระรามในเรื่องรามเกียรติ์. พระนามพระพรต. แต่ในรามายณะเขียน ภรต อ่านว่า พะ-ระ-ตะ แปลว่า รักษาให้คงอยู่. ในภาษาสันสกฤต ภรต (อ่านว่า พะ-ระ-ตะ) หมายถึง ไฟ โดยเฉพาะอย่างยิ่งไฟที่ใช้หุงต้ม ซึ่งต้องคอยดูให้ลุกติดอยู่ตลอดเวลา

          พระพรตเป็นโอรสพระนางไกยเกษี พระนางเคยช่วยท้าวทศรถทำศึก ท้าวทศรถจึงให้สัญญาว่าถ้าพระนางต้องการสิ่งใดก็จะให้ พระนางไกยเกษีขอให้พระรามเสด็จไปเดินป่า และให้พระพรตครองเมืองอโยธยา. พระพรตจึงจำต้องครองกรุงอโยธยาระหว่างที่พระรามออกเดินป่าเป็นเวลา ๑๔ ปี เพื่อไม่ให้ท้าวทศรถพระราชบิดาต้องเสียสัตย์ที่ให้ไว้กับพระนางไกยเกษี. ระหว่างที่ครองอโยธยา ด้วยความจงรักภักดีต่อพระรามจึงได้ตามไปขอฉลองพระบาทของพระราม และอัญเชิญมาประดิษฐานไว้บนพระราชบัลลังก์เสมือนพระรามประทับอยู่

ที่มา :  บทวิทยุรายการ “รู้ รัก ภาษาไทย”  ออกอากาศทางสถานีวิทยุกระจายเสียงแห่งประเทศไทย เมื่อวันที่ ๖ ตุลาคม พ.ศ. ๒๕๕๓  เวลา ๗.๐๐-๗.๓๐ น.

เกลื้อน (๒๗ ตุลาคม ๒๕๕๓)

เกลื้อน

          เกลื้อน เป็นโรคผิวหนังชนิดหนึ่ง พบมากในประเทศร้อนชื้น เกลื้อนเกิดได้ง่าย มักเกิดที่บริเวณอกและหลัง แต่บางคนก็อาจจะเกิดที่อื่นได้. คนผิวขาวที่เป็นเกลื้อนจะเห็นเป็นปื้นกลม ๆ สีชมพูกระจายหรืออยู่เป็นหย่อม ๆ เมื่อสังเกตดูใกล้ ๆ ผิวบริเวณที่เป็นเกลื้อน จะมีขุยละเอียด บางครั้งก็มีลักษณะย่น ขุยนั้นเมื่อลูบจะหลุดออกง่าย  คนผิวคล้ำที่เป็นเกลื้อน จะเห็นเป็นปื้นขาว โรคนี้มักไม่มีอาการ แต่หากอากาศร้อนและมีเหงื่อ เหงื่อจะทำให้ระคายเคือง คันหรือแสบเล็กน้อยได้

          เชื้อราที่ทำให้เกิดเกลื้อนสามารถลดการสร้างเม็ดสีในผิวหนัง จึงทำให้ผิวหนังที่เป็นเกลื้อนของคนผิวขาวเป็นดวงสีชมพู ส่วนคนผิวคล้ำจะเห็นเป็นดวงสีขาว

ที่มา :  บทวิทยุรายการ “รู้ รัก ภาษาไทย”  ออกอากาศทางสถานีวิทยุกระจายเสียงแห่งประเทศไทย เมื่อวันที่ ๒๗ ตุลาคม พ.ศ. ๒๕๕๓ เวลา ๗.๐๐-๗.๓๐ น.

เชิงประจักษ์ (๒๕ กันยายน ๒๕๕๓)

เชิงประจักษ์

         คำว่า ประจักษ์ หมายถึง ปรากฏหรือรู้อย่างแจ้งชัดแก่ตาหรือแก่ใจ เมื่อใช้ร่วมกับคำว่า เชิง เป็น เชิงประจักษ์ มักใช้ขยายคำว่า หลักฐาน และ เหตุผล เป็น หลักฐานเชิงประจักษ์ หรือ เหตุผลเชิงประจักษ์ หมายถึง หลักฐานหรือเหตุผลที่สามารถพิสูจน์ให้เห็นจริงได้ เช่น นักวิทยาศาสตร์ยังไม่สามารถหาหลักฐานเชิงประจักษ์พิสูจน์ให้เห็นว่ามนุษย์ต่างดาวเคยมาเยือนโลกจริง. เขาหาเหตุผลเชิงประจักษ์มาหักล้างเหตุผลเลื่อนลอยที่อีกฝ่ายหนึ่งยกขึ้นมาอ้าง. นอกจากนี้ เชิงประจักษ์ ยังใช้ในความหมายว่า มีหลักฐานให้เห็นได้ชัด เช่น ผลงานที่จะเสนอขอเลื่อนตำแหน่ง ต้องเป็นผลงานเชิงประจักษ์ มีรูปภาพหรือวุฒิบัตรประกอบชัดเจน. คำว่า เชิงประจักษ์ เป็นศัพท์ที่บัญญัติให้ตรงกับคำภาษาอังกฤษว่า empirical (อ่านว่า เอ็ม-พิ –ริ -เคิ่ล)

ที่มา :  บทวิทยุรายการ “รู้ รัก ภาษาไทย”  ออกอากาศทางสถานีวิทยุกระจายเสียงแห่งประเทศไทย เมื่อวันที่ ๒๕ กันยายน พ.ศ. ๒๕๕๓  เวลา ๗.๐๐-๗.๓๐ น.

ลูก หลาน เหลน โหลน (๑๖ ตุลาคม ๒๕๕๓) (ออกอากาศซ้ำ)

ลูก หลาน เหลน โหลน

          ในบทเพลงปลุกใจให้รักชาติรักผืนแผ่นดินไทยเพลงหนึ่ง มีข้อความว่า “ลูกหลานเหลนโหลนภายหน้า จะได้มีพสุธาอาศัย“ คนทั่วไปรู้จักคำว่า ลูก หลาน เหลน และรู้ว่า เหลนเป็นลูกของหลาน และหลานเป็นลูกของลูก จึงมักจะคิดว่า โหลน น่าจะเป็นลูกของเหลนด้วย. แต่ที่ถูกนั้น โหลน เป็นเพียงคำสร้อยที่มาต่อท้ายคำว่า ลูก หลาน เหลน ให้ได้จังหวะ ๔ พยางค์ ไม่มีความหมายอะไร. ที่ถูกนั้น ลูกของเหลน เรียกว่า ลื่อ. ลูกของลื่อ เรียกว่า ลืบ. และลูกของลืบ เรียกว่า ลืด.

ที่มา :  บทวิทยุรายการ “รู้ รัก ภาษาไทย”  ออกอากาศทางสถานีวิทยุกระจายเสียงแห่งประเทศไทย เมื่อวันที่ ๒๑ ธันวาคม พ.ศ. ๒๕๕๐ เวลา ๗.๐๐-๗.๓๐ น.

งบประมาณ (๖ พฤศจิกายน ๒๕๕๓)

งบประมาณ

          คำว่า งบประมาณ ประกอบด้วยคำว่า งบ หมายถึง รายการแสดงทรัพย์สินและหนี้สิน  และ ประมาณ หมายถึง กะหรือคะเนให้ใกล้เคียงจำนวนจริงหรือให้พอเหมาะพอควร. งบประมาณ จึงมีความหมายว่า รายการรายรับรายจ่ายที่กำหนดเพื่อเป็นแนวทางให้การใช้เงินในโครงการต่าง ๆ มีขอบเขตและมีระเบียบ เช่น รัฐบาลจัดสรรงบประมาณพิเศษเพื่อช่วยเหลือเกษตรกร.  หน่วยงานและส่วนราชการต่าง ๆ สามารถประหยัดงบประมาณได้โดยปรับปรุงประสิทธิภาพการทำงาน.  สภามีส่วนสำคัญในการผลักดันงบประมาณพัฒนาแหล่งน้ำซึ่งจะทำให้คุณภาพชีวิตของเกษตรกรดีขึ้น.   เนื่องจากงบประมาณของจังหวัดมีจำนวนจำกัด  จึงไม่สามารถพัฒนาสาธารณูปโภคเพื่อรองรับนักท่องเที่ยวได้อย่างเต็มที่.

          คำว่า งบประมาณ บางครั้งมีผู้ใช้ว่า งบ ในการพูดหรือเขียนแบบไม่เป็นทางการ เช่น เรามีงบไม่พอที่จะสร้างตึกใหม่.  งบจัดสัมมนาที่เสนอไปได้รับอนุมัติแล้ว.

ที่มา :  บทวิทยุรายการ “รู้ รัก ภาษาไทย”  ออกอากาศทางสถานีวิทยุกระจายเสียงแห่งประเทศไทย เมื่อวันที่ ๖ พฤศจิกายน พ.ศ. ๒๕๕๓ เวลา ๗.๐๐-๗.๓๐ น.

กลาก (๒๖ ตุลาคม ๒๕๕๓)

กลาก

          กลาก เป็นโรคผิวหนังเรื้อรังชนิดหนึ่ง เกิดจากเชื้อราหลายชนิด เกิดขึ้นได้แทบทุกส่วนของร่างกาย ผิวหนังส่วนที่เป็นกลากจะอักเสบ มีขอบนูนแดงเป็นวงอยู่เฉพาะที่หรือกระจายเป็นวงกว้าง มีอาการคัน หากเกามาก ๆ อาจติดเชื้อแบคทีเรียซ้ำจนเกิดหนองได้

          กลากที่เกิดบริเวณหนังศีรษะ มักทำให้เส้นผมขาดหรือร่วง หากอักเสบจนมีแผลพุพองจะเกิดสะเก็ดหนา และเป็นแผลจนผมไม่งอกอีก เรียกกลากที่เกิดบริเวณหนังศีรษะว่า ชันนะตุ

          กลากที่เกิดบริเวณขาหนีบ มักกระจายไปที่ถุงอัณฑะและรอบทวารหนัก มีอาการคันมาก เรียกว่า สังคัง มักเป็นกับเด็กหนุ่ม 

          กลากที่เกิดบริเวณง่ามมือ มีอาการคันคล้ายเป็นหิด หากเกิดบริเวณง่ามเท้าจะทำให้คันและเหม็นมาก นอกจากนี้ กลาก อาจเกิดที่เล็บและผิวหนังบริเวณที่ไว้เคราด้วย

          ปัจจุบันโรคนี้พบน้อย เพราะมียาหลายชนิดทั้งชนิดกินและทาที่ใช้รักษาให้หายได้

ที่มา :  บทวิทยุรายการ “รู้ รัก ภาษาไทย”  ออกอากาศทางสถานีวิทยุกระจายเสียงแห่งประเทศไทย เมื่อวันที่ ๒๖ ตุลาคม พ.ศ. ๒๕๕๓ เวลา ๗.๐๐-๗.๓๐ น.