ธรรมเนียม (๑๗ เมษายน ๒๕๕๔)

ธรรมเนียม

          ธรรมเนียม หมายถึง สิ่งที่ปฏิบัติกันเป็นปรกติในกลุ่มชนกลุ่มหนึ่ง ๆ เช่น เป็นธรรมเนียมไทยแท้แต่โบราณ ใครมาถึงเรือนชานต้องต้อนรับ. ธรรมเนียม เป็นวิถีทางการปฏิบัติตามวัฒนธรรมที่ยึดถือกันมาแต่โบราณ ถ้าทำผิดธรรมเนียมก็จะเป็นที่ครหา เป็นที่ดูถูกเหยียดหยาม เป็นที่รังเกียจของเพื่อนบ้าน แต่ไม่ถือว่าเป็นความผิดร้ายแรง เช่น ตามธรรมเนียมไทย เด็กต้องทำความเคารพผู้ใหญ่ก่อน และเมื่ออยู่กับผู้ใหญ่ ผู้น้อยต้องให้ความเคารพ ไม่ว่าจะเป็นการนั่งด้วย เดินด้วย พูดจาด้วย รับประทานอาหารด้วย ต้องแสดงความอ่อนน้อมหรือแสดงว่าเคารพยกย่องผู้ใหญ่ ให้เกียรติผู้ใหญ่ ให้ผู้ใหญ่กระทำการใด ๆ ก่อนตนเสมอ. เมื่อไปหาผู้หนึ่งผู้ใด ธรรมเนียมไทยผู้ไปหามักจะมีขนมผลไม้หรือสิ่งใดสิ่งหนึ่งไปให้เป็นของฝาก. เมื่อไปต่างถิ่นก็เป็นธรรมเนียมไทยที่จะซื้อของฝากมาฝากผู้ที่ไม่ได้ไปด้วย

ที่มา :  บทวิทยุรายการ “รู้ รัก ภาษาไทย”  ออกอากาศทางสถานีวิทยุกระจายเสียงแห่งประเทศไทย เมื่อวันที่ ๑๗ เมษายน พ.ศ. ๒๕๕๔ เวลา ๗.๐๐-๗.๓๐ น.

บายศรีสู่ขวัญ (๑๑ กรกฎาคม ๒๕๕๔)

บายศรีสู่ขวัญ

          ในสังคมไทย เราเชื่อกันว่า เรามีขวัญซึ่งเป็นพลังจิตหรือความมีชีวิตชีวาประจำตน  ถ้าขวัญอยู่กับตัว  ชีวิตก็เป็นปรกติ.  ถ้าเราตกใจหรือหวาดกลัว ขวัญจะออกจากตัว เรียกว่า  ขวัญหนี  ขวัญบิน  ขวัญหาย.  เมื่อขวัญไม่อยู่กับตัว คนนั้นก็จะขาดสติอาจจะทำสิ่งที่ปรกติไม่น่าจะทำก็ได้. ตามความเชื่อของคนไทยถือกันว่า เพื่อไม่ให้ขวัญหายไปได้ง่าย ๆ  จึงมีการผูกข้อมือไว้ไม่ให้ขวัญออกจากตัวไป  ในวันสำคัญผู้ใหญ่จึงมักจะใช้ด้ายสายสิญจน์ผูกข้อมือรับขวัญให้ผู้น้อยหรือผู้ที่รัก   ขวัญที่หนีหายไปนั้นอาจเรียกกลับคืนมาได้จึงมีการเรียกขวัญและมีพิธีสู่ขวัญ.  ในการทำพิธีต่าง ๆ เพื่อความเป็นสิริมงคลมักจะมีการทำบายศรีสู่ขวัญ.  สิ่งสำคัญของบายศรีสู่ขวัญ  คือ ข้าว. บายศรีทำด้วยใบตองเย็บแต่งอย่างสวยงามตามแบบที่ได้กระทำกันมาแต่โบราณเป็นบายศรี ๙ ชั้น  บายศรี  ๗ ชั้น  บายศรี ๓ ชั้น  หรือ บายศรีปากชาม  เป็นต้น.

ที่มา :  บทวิทยุรายการ “รู้ รัก ภาษาไทย”  ออกอากาศทางสถานีวิทยุกระจายเสียงแห่งประเทศไทย เมื่อวันที่ ๑๑ กรกฎาคม พ.ศ. ๒๕๕๔ เวลา ๗.๐๐-๗.๓๐ น.