การละเล่นของหลวง (๙ มีนาคม ๒๕๕๖)

การละเล่นของหลวง

          การละเล่น หมายถึง มหรสพต่าง ๆ หรือการแสดงต่าง ๆ เพื่อความสนุกสนานรื่นเริง. หลวง หมายถึง ที่เป็นของหรือที่เกี่ยวข้องกับพระเจ้าแผ่นดิน. การละเล่นของหลวงจึงหมายถึงมหรสพที่เล่นเพื่อความสนุกสนานรื่นเริงซึ่งแสดงในพระราชพิธีต่าง ๆ อาจเป็นการแสดงหน้าที่นั่งในเขตพระราชฐาน หรือแสดงนอกเขตพระราชฐานก็ได้. การละเล่นของหลวงมีมาตั้งแต่สมัยกรุงศรีอยุธยาจนถึงปัจจุบัน การละเล่นดังกล่าวมีอยู่ ๕ อย่าง คือ ระเบ็ง โมงครุ่ม กุลาตีไม้ แทงวิสัย และกระอั้วแทงควาย ผู้เล่นเป็นชายล้วน อย่างไรก็ตาม ในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว เมื่อ พ.ศ. ๒๔๑๕ ได้โปรดเกล้าฯ ให้ผู้หญิง ที่เป็นข้าราชการฝ่ายในเล่นระเบ็งแทนชาย ในงานโสกันต์พระเจ้าน้องยาเธอและพระเจ้าน้องนางเธอ ๕ พระองค์ มีปรากฏในพระราชนิพนธ์โคลงดั้นเรื่องโสกันต์

ที่มา :  บทวิทยุรายการ “รู้ รัก ภาษาไทย”  ออกอากาศทางสถานีวิทยุกระจายเสียงแห่งประเทศไทย เมื่อวันที่ ๙ มีนาคม พ.ศ. ๒๕๕๖ เวลา ๗.๐๐-๗.๓๐ น.

ตกทอง (๙ เมษายน ๒๕๕๖)

ตกทอง

          ตกทอง  ประกอบด้วยคำว่า  ตก  และ  ทอง.  ตก  มีหลายความหมาย  ความหมายหนึ่งหมายถึงอาการที่พลัดลงหรือหล่นลงสู่ระดับต่ำอย่างรวดเร็ว  เช่น  ตกต้นไม้  ตกบันได  รถไฟตกราง  อีกความหมายหนึ่งหมายถึง  เอาเบ็ดเกี่ยวเหยื่อหย่อนลงไปในน้ำให้ปลาหรือกุ้งกินแล้ววัดหรือสาวขึ้นมา เช่น  ตกปลา  ตกกุ้ง 

          คำว่า ตกทอง เป็นวิธีการหลอกลวงด้วยการใช้ทองปลอมที่มีน้ำหนักมากกว่าเป็นเหยื่อล่อ ให้คนที่โลภนำทองแท้ที่มีน้ำหนักน้อยกว่ามาแลก เหมือนกับนักตกปลาที่ใช้เหยื่อเพียงเล็กน้อยเพื่อตกให้ได้กุ้งหรือปลาที่ตัวใหญ่กว่า  เช่น    หญิงสาวถอดสร้อยคอหนัก ๒ บาทให้แก๊งตกทอง เพื่อแลกกับสร้อยคอเก๊หนัก ๕ บาท.   พวกตกทองหลอกลวงได้เฉพาะคนที่มีความโลภเท่านั้น.

ที่มา :  บทวิทยุรายการ “รู้ รัก ภาษาไทย”  ออกอากาศทางสถานีวิทยุกระจายเสียงแห่งประเทศไทย เมื่อวันที่ ๙ เมษายน พ.ศ. ๒๕๕๖ เวลา ๗.๐๐-๗.๓๐ น.

ลอยชาย (๒๙ มีนาคม ๒๕๕๖)

ลอยชาย

          ลอยชาย เป็นสำนวนที่มาจากการนุ่งผ้าแบบลำลอง สบาย ๆ อย่างนุ่งผ้าอยู่กับบ้าน เมื่อเป็นสำนวน มีความหมายว่า กรีดกราย เช่น เขาเดินลอยชายไม่ทำอะไรเลย  คำนี้พบในวรรณคดีเรื่องขุนช้างขุนแผน ตอนกำเนิดพลายงาม ขุนช้างลวงพลายงามไปฆ่า แล้วเดินลอยชายกลับบ้านเหมือนไม่มีอะไรเกิดขึ้น ความว่า

          “ขุนช้างเห็นว่าทับจนตับแตก                เอาคาแฝกฝุ่นกลบให้ศพหาย
          แล้วกลิ้งขอนซ้อนทับให้ลับกาย             ทำลอยชายชมป่ากลับมาเรือน”

          ลอยชายอาจใช้ในความหมายว่าไม่มีผู้ขัดขวาง เช่น ข้าศึกเดินลอยชายเข้าเมืองได้อย่างสบาย นอกจากนี้คำว่าลอยชาย ยังเป็นชื่อท่ารำกระบี่กระบองเรียกว่าไม้รำ มี ๑๒ ไม้รำ  ไม้รำที่ ๑ มีชื่อว่า ลอยชาย

ที่มา :  บทวิทยุรายการ “รู้ รัก ภาษาไทย”  ออกอากาศทางสถานีวิทยุกระจายเสียงแห่งประเทศไทย เมื่อวันที่ ๒๙ มีนาคม พ.ศ. ๒๕๕๖ เวลา ๗.๐๐-๗.๓๐ น.