ไม่ดูตาม้าตาเรือ (๑๙ กันยายน ๒๕๕๐)

ไม่ดูตาม้าตาเรือ

          ตา คือ ตาตารางบนกระดานหมากรุก มี ๖๔ ตา    ม้า และ เรือ เป็นตัวหมากรุก  ม้าเป็นตัวหมากรุกที่เดินหักมุมไปสามตา ส่วนเรือเป็นตัวหมากรุกที่เดินตามยาวได้ตลอดกระดาน ทั้งม้าและเรือมีลักษณะการเดินเป็นพิเศษ ทำให้ระวังยาก

          ไม่ดูตาม้าตาเรือ คือ ไม่ระมัดระวัง ไม่ดูตาที่ม้าหรือเรือของอีกฝ่ายหนึ่งจะเดินมาได้ อาจจะต้องถูกม้าหรือเรือกิน ทำให้เสียตัวหมากรุกไป

          เมื่อนำมาใช้เป็นสำนวน  ไม่ดูตาม้าตาเรือ หมายความว่า สะเพร่า ไม่ระมัดระวัง เช่น เดินไม่ดูตาม้าตาเรือเตะถังใส่น้ำ น้ำกระฉอกเลอะพื้นหมดแล้ว. เขาเดินตรงไปหาเพื่อนที่อยู่มุมห้อง โดยไม่ดูตาม้าตาเรือว่าเพื่อนกำลังพูดอยู่กับใคร.

ที่มา :  บทวิทยุรายการ “รู้ รัก ภาษาไทย”  ออกอากาศทางสถานีวิทยุกระจายเสียงแห่งประเทศไทย เมื่อวันที่ ๑๙ กันยายน พ.ศ. ๒๕๕๐ เวลา ๗.๐๐-๗.๓๐ น.

สมอ (๙ ตุลาคม ๒๕๕๐)

สมอ

          สมอ (อ่านว่า สะ-หฺมอ) เป็นเครื่องมือที่ใช้สำหรับทิ้งลงไปให้เกาะพื้นดิน เพื่อยึดเรือให้หยุดอยู่กับที่ โดยไม่ต้องผูกเรือกับหลัก ทุ่น หรือสิ่งอื่น

          คำว่า สมอ เป็นคำที่เพี้ยนมาจากคำภาษาเขมรว่า ถฺม (อ่านว่า ทะ-มอ) ซึ่งแปลว่า หิน.  ในสมัยโบราณคงจะใช้หินผูกเชือกทิ้งลงไปในน้ำเพื่อยึดเรือไว้ไม่ให้ลอยน้ำไป และได้วิวัฒนาการมาจนเป็นสมอแบบปัจจุบัน

          กิริยาที่ใช้กับ สมอ มีคำว่า ทอดสมอ หมายถึง ทิ้งสมอลงไปในน้ำ.  เกาสมอ หมายถึง ลากสมอไปตามพื้นน้ำเพื่อให้ยึดติดกับสิ่งใดสิ่งหนึ่ง. และ ถอนสมอ หมายถึง เอาสมอขึ้นจากน้ำ.

ที่มา :  บทวิทยุรายการ “รู้ รัก ภาษาไทย”  ออกอากาศทางสถานีวิทยุกระจายเสียงแห่งประเทศไทย เมื่อวันที่ ๙ ตุลาคม พ.ศ. ๒๕๕๐ เวลา ๗.๐๐-๗.๓๐ น.