ทีวีสาธารณะ (๑๓ กุมภาพันธ์ ๒๕๕๑)

ทีวีสาธารณะ

          ทีวีสาธารณะ หรือโทรทัศน์สาธารณะ หมายถึง สถานีโทรทัศน์ที่สาธารณชนเป็นเจ้าของ คือไม่เป็นของรัฐหรือของบริษัทเอกชน. ในต่างประเทศ ทีวีสาธารณะได้รับการสนับสนุนทางการเงินจากการบริจาคของประชาชน หรือจากเงินภาษีที่รัฐเก็บได้. ในประเทศไทยค่าใช้จ่ายสำหรับทีวีสาธารณะได้มาจากเงินภาษีของราษฎร หรือจากเงินภาษีที่รัฐเก็บได้. ทีวีสาธารณะจึงไม่เป็นกระบอกเสียงของรัฐ และไม่เป็นเครื่องมือของนายทุน นอกจากนี้ยังเป็นทีวีที่ไม่มีโฆษณา มีอิสระเต็มที่ในการรายงานข่าวสารอย่างตรงไปตรงมา ไม่เข้าข้างฝ่ายใดฝ่ายหนึ่ง รายการที่เสนอต้องเป็นรายการที่มีคุณค่า ให้ความรู้ซึ่งเป็นประโยชน์ต่อประชาชนทั่วประเทศและครอบคลุมทุกกลุ่ม. ประชาชนมีส่วนร่วมเสนอแนะรายการได้. ทีวีสาธารณะของไทยมีชื่อว่า Thai PBS. ซึ่งย่อมาจาก Thai Public Broadcasting Service เริ่มออกอากาศอย่างเป็นทางการวันที่ ๑๕ กุมภาพันธ์ ๒๕๕๑

ที่มา :  บทวิทยุรายการ “รู้ รัก ภาษาไทย”  ออกอากาศทางสถานีวิทยุกระจายเสียงแห่งประเทศไทย เมื่อวันที่ ๑๓ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๕๑ เวลา ๗.๐๐-๗.๓๐ น.

กราบ (๑๒ มกราคม ๒๕๕๑)

กราบ

          กราบ เป็นท่าแสดงความเคารพสูงสุดด้วยวิธีนั่งคุกเข่าหรือพับเพียบ ประนมมือขึ้นให้นิ้วหัวแม่มือจดปลายจมูกแล้วน้อมศีรษะลงจรดพื้น. เมื่อกราบบุคคลเช่นกราบญาติผู้ใหญ่ มักจะกราบลงที่ตักหรือกราบที่มือ. ถ้าเป็นการกราบศพจะกราบลงที่พื้นหน้าศพนั้น. การกราบบุคคลหรือกราบศพ ไม่ต้องแบมือ.

          การกราบพระพุทธรูปหรือพระภิกษุ ผู้กราบต้องนั่งคุกเข่าหรือนั่งพับเพียบ ประนมมือขึ้นให้นิ้วหัวแม่มือจดหว่างคิ้ว แล้วน้อมศีรษะลงจรดพื้น พร้อมแบมือทั้งสองคว่ำลงกับพื้นและกราบลงเช่นนี้ ๓ ครั้ง.

ที่มา :  บทวิทยุรายการ “รู้ รัก ภาษาไทย”  ออกอากาศทางสถานีวิทยุกระจายเสียงแห่งประเทศไทย เมื่อวันที่ ๑๒ มกราคม พ.ศ. ๒๕๕๑ เวลา ๗.๐๐-๗.๓๐ น.

หัวเรือใหญ่ (๒ กุมภาพันธ์ ๒๕๕๑)

หัวเรือใหญ่

          คำว่า หัวเรือใหญ่ เป็นคำพูดเปรียบเทียบ มาจากวิธีปฏิบัติในการเดินเรือมาแต่โบราณ ให้เรือเล็กหลีกหรือให้ทางแก่เรือใหญ่ เพราะเรือใหญ่กินพื้นที่มาก กินน้ำลึกและหลบลำบากกว่า หากเกิดชนกันขึ้นเรือเล็กจะเป็นอันตราย จึงดูเหมือนเรือใหญ่ไปทางไหน เรือเล็กก็ต้องหลีกทางให้หรือหลบทางให้. เมื่อใช้เป็นสำนวน เดิมหมายถึง คนที่ชอบออกหน้าทะเลาะแทนคนอื่นในเรื่องที่มิใช่กงการอะไรของตน. แต่ปัจจุบันใช้หมายถึง ผู้ที่รับผิดชอบจัดงานใหญ่ ๆ ซึ่งมีผู้ร่วมงานเป็นจำนวนมาก เช่น งานใหญ่อย่างนี้ ต้องหาคนเก่ง ๆ มาเป็นหัวเรือใหญ่

ที่มา :  บทวิทยุรายการ “รู้ รัก ภาษาไทย”  ออกอากาศทางสถานีวิทยุกระจายเสียงแห่งประเทศไทย เมื่อวันที่ ๒ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๕๑ เวลา ๗.๐๐-๗.๓๐ น.

ขัด-ยอก (๒๒ มกราคม ๒๕๕๑)

ขัด-ยอก

          คำว่า ขัด คือ รู้สึกไม่สะดวกเมื่อเคลื่อนที่หรือกระทำการใด ๆ. มีสาเหตุจากพยาธิสภาพหรือมีสิ่งกีดขวาง หรือส่วนที่เป็นข้อต่ออยู่ในท่าใดท่าหนึ่งนานเกินไป เมื่อขยับจะรู้สึกขัด เช่น แขนขัด.

          คำว่า ยอก คือ รู้สึกเจ็บแปลบคล้ายมีอะไรเสียดแทง และมักเจ็บมากขึ้นเมื่อเคลื่อนไหว เนื่องจากพยาธิสภาพหรือมีสิ่งของตำแล้วฝังหรือคาอยู่ภายใน เช่น เอวยอก. หลังยอก. หนามยอก.

ที่มา :  บทวิทยุรายการ “รู้ รัก ภาษาไทย”  ออกอากาศทางสถานีวิทยุกระจายเสียงแห่งประเทศไทย เมื่อวันที่ ๒๒ มกราคม พ.ศ. ๒๕๕๑ เวลา ๗.๐๐-๗.๓๐ น.

ปวดร้าว กับ ระบม (๑๒ กุมภาพันธ์ ๒๕๕๑)

ปวดร้าว กับ ระบม

          ปวดร้าว คือ ความรู้สึกที่เจ็บปวดไปทั่วบริเวณหรือทั่วตัว เช่น นานแล้วเพิ่งได้ออกกำลังกาย รู้สึกปวดร้าวไปหมด.  ปวดร้าวยังหมายถึงอาการปวดเป็นแนวยาวตามแนวของกล้ามเนื้อ หรือตามแนวที่เส้นประสาทไปเลี้ยง เช่น เมื่อกระดูกสันหลังทับเส้นประสาทจะทำให้ปวดร้าวจากสะโพกไปถึงต้นขาและน่องได้. เมื่อปวดฟันอาจจะปวดร้าวไปถึงกระบอกตาได้.

          ระบม เป็นอาการเจ็บที่เกิดจากความเมื่อยขัด บอบช้ำ หรืออักเสบ เช่น ฝีระบมจนเป็นไข้. หลักจากชกมวย เขารู้สึกระบมไปทั้งตัว.

ที่มา :  บทวิทยุรายการ “รู้ รัก ภาษาไทย”  ออกอากาศทางสถานีวิทยุกระจายเสียงแห่งประเทศไทย เมื่อวันที่ ๑๒ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๕๑ เวลา ๗.๐๐-๗.๓๐ น.

ไหว้ (๑๑ มกราคม ๒๕๕๑)

ไหว้

          ไหว้ เป็นการแสดงความเคารพด้วยการยกมือทั้งสองขึ้นประนม แขนแนบลำตัว. ท่าไหว้ของคนไทยเป็นท่าที่งดงาม แสดงความอ่อนน้อม จึงต้องไม่ลุกลน ไม่รีบร้อน.

          การไหว้ของคนไทยมักถือกันว่า เมื่อไหว้พระ ไหว้สิ่งศักดิ์สิทธิ์ จะยกมือที่ประนมนั้นให้หัวแม่มือจดหว่างคิ้ว. เมื่อไหว้ผู้ใหญ่ให้ยกมือขึ้นจนหัวแม่มือจดที่ปลายจมูก. ถ้ารับไหว้ผู้น้อย ให้ยกมือเพียงระดับอก. ขณะไหว้ไม่จำเป็นต้องย่อตัวหรือชักเท้าไปข้างหลัง  ท่าไหว้ที่งดงามนั้น ผู้ไหว้ต้องยืนตัวตรงแล้วน้อมศีรษะลงช้า ๆ พองาม ต้องมีระยะเวลาพอที่จะแสดงให้เห็นว่าเป็นการเคารพ.

ที่มา :  บทวิทยุรายการ “รู้ รัก ภาษาไทย”  ออกอากาศทางสถานีวิทยุกระจายเสียงแห่งประเทศไทย เมื่อวันที่ ๑๑ มกราคม พ.ศ. ๒๕๕๑ เวลา ๗.๐๐-๗.๓๐ น.

ออกยักษ์ออกโขน-ออกงิ้ว (๑ กุมภาพันธ์ ๒๕๕๑)

ออกยักษ์ออกโขน-ออกงิ้ว

          สำนวน ออกยักษ์ออกโขน มาจากการเล่นโขน. ออกยักษ์ หมายถึง ออกท่ายักษ์ ซึ่งมีท่าเต้นโครมคราม เมื่อใช้เป็นสำนวน ออกยักษ์ออกโขน มี ๒ ความหมาย ความหมายแรกหมายถึง การเล่นสนุกอึกทึกครึกโครมอย่างออกท่ายักษ์ในการเล่นโขน มักใช้กับเด็กที่เล่นคะนอง เช่น เด็กผู้ชายชอบเล่นออกยักษ์ออกโขน. อีกความหมายหนึ่ง หมายถึง ทำท่าและออกเสียงตึงตังด้วยความโกรธ เช่น วันนี้หัวหน้าโกรธใครมาก็ไม่รู้ ออกยักษ์ออกโขนแต่เช้าเลย.

          ออกงิ้ว หมายถึง แสดงท่าทางและส่งเสียงเอะอะตึงตังอย่างเล่นงิ้ว เป็นการแสดงความโกรธอย่างเต็มที่ เช่น ผู้หญิง ๒ คนนี้ทะเลาะกัน ออกงิ้วกันกลางถนน ไม่รู้จักอายคนเขาบ้าง.

ที่มา :  บทวิทยุรายการ “รู้ รัก ภาษาไทย”  ออกอากาศทางสถานีวิทยุกระจายเสียงแห่งประเทศไทย เมื่อวันที่ ๑ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๕๑ เวลา ๗.๐๐-๗.๓๐ น.

ซ้น-เคล็ด (๒๑ มกราคม ๒๕๕๑)

ซ้น-เคล็ด

          คำว่า ซ้น คือ การเคลื่อนของปลายกระดูกไปจากตำแหน่งปรกติ เมื่อปลายอีกด้านหนึ่งถูกกระแทกอย่างแรง. ปลายกระดูกดังกล่าวและเอ็นที่ยึดมักได้รับบาดเจ็บ จึงปวดและบวม เช่น เมื่อนิ้วถูกกระแทก กระดูกที่โคนนิ้วจะเคลื่อน เป็นอาการนิ้วซ้น.

          คำว่า เคล็ด คือ อาการบาดเจ็บเนื่องจากเอ็นบริเวณข้อถูกดึง ดัน หรือถูกงัดนาน ๆ หรือโดยแรง ทำให้เอ็นช้ำหรือฉีกขาด จึงปวดและอาจมีอาการบวมด้วย เช่น นอนตกหมอนทำให้คอเคล็ด. ตำรวจจับผู้ร้ายไขว้แขนจนแขนเคล็ด.

          อาการที่เท้าพลิกหรือที่เรียกว่าเท้าแพลงก็จะทำให้เกิดอาการเคล็ด.

ที่มา :  บทวิทยุรายการ “รู้ รัก ภาษาไทย”  ออกอากาศทางสถานีวิทยุกระจายเสียงแห่งประเทศไทย เมื่อวันที่ ๒๑ มกราคม พ.ศ. ๒๕๕๑ เวลา ๗.๐๐-๗.๓๐ น.