คลินิก (๒ พฤษภาคม ๒๕๕๑)

คลินิก

          คลินิก (อ่านว่า คฺลิ-หฺนิก)  เป็นคำเรียกสถานพยาบาลของเอกชน ซึ่งปรกติไม่รับผู้ป่วยให้พักรักษาตัวเป็นผู้ป่วยภายใน เช่น แพทย์หลายคนเปิดคลินิกส่วนตัว รักษาผู้ป่วยในตอนเย็นและในวันหยุดราชการ.

          คำว่า คลินิก ใช้เรียก หน่วยที่รักษาโรคเฉพาะทางในโรงพยาบาลทั้งของรัฐและของเอกชนด้วย เช่น โรงพยาบาลหลายแห่งเปิดคลินิกโรคผู้สูงอายุ เพื่อรักษาโรคให้ผู้สูงอายุเป็นพิเศษ.

          คำว่า คลินิก เป็นคำมาจากภาษาอังกฤษว่า clinic. พจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถาน พุทธศักราช ๒๕๔๒ กำหนดให้เขียน คลินิก ออกเสียงกันทั่วไปว่า [คฺลิ-หฺนิก].

          คลินิกหลายแห่งเขียนต่างไปจากนี้ก็เพราะได้เขียนมาก่อนที่ราชบัณฑิตยสถานจะกำหนดการเขียนนี้ขึ้น.

ที่มา :  บทวิทยุรายการ “รู้ รัก ภาษาไทย”  ออกอากาศทางสถานีวิทยุกระจายเสียงแห่งประเทศไทย เมื่อวันที่ ๒ พฤษภาคม  พ.ศ. ๒๕๕๑ เวลา ๗.๐๐-๗.๓๐ น.

 

พุ่มดอกไม้ (๓๑ มีนาคม ๒๕๕๑)

พุ่มดอกไม้

          พุ่มดอกไม้ คือ ดอกไม้ที่จัดบนพานมีลักษณะเป็นพุ่มยอดแหลม. พุ่มดอกไม้ทองดอกไม้เงิน เดิมเป็นเครื่องสูงชนิดหนึ่ง ซึ่งพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวโปรดให้สร้างขึ้นสำหรับใช้ในกระบวนพยุหยาตราใหญ่แทนจามรซึ่งเป็นเครื่องสูงอีกชนิดหนึ่ง.

          พุ่ม ประกอบด้วย คันพุ่ม เป็นไม้ท่อนกลมยาว หุ้มด้วยเงินหรือเงินกาไหล่ทอง ปลายคันทำเป็นรูปบัวสำหรับรับโคนพุ่มซึ่งทำด้วยดอกไม้ทองชุดหนึ่ง ดอกไม้เงินชุดหนึ่ง. ปัจจุบันจัดพุ่มลงบนพาน ใช้เป็นเครื่องบูชาสักการะ เช่น พุ่มดอกไม้ถวายพระ. พุ่มถวายพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว.

ที่มา :  บทวิทยุรายการ “รู้ รัก ภาษาไทย”  ออกอากาศทางสถานีวิทยุกระจายเสียงแห่งประเทศไทย เมื่อวันที่ ๓๑ มีนาคม พ.ศ. ๒๕๕๑ เวลา ๗.๐๐-๗.๓๐ น.

จามร (๒๑ เมษายน ๒๕๕๑)

จามร

          จามร (อ่านว่า จา-มอน) เขียน จ จาน  สระอา  ม ม้า  ร เรือ. เป็นชื่อเครื่องสูงอย่างหนึ่งที่ถือเข้าในกระบวนพระราชยาน. เป็นแผ่นรูปสี่เหลี่ยมขนมเปียกปูน ตั้งยอดแหลมขึ้น และมีส่วนประดับเป็นรูปสามเหลี่ยมเล็กต่อยอดอีกส่วนหนึ่ง มีด้ามยาวสำหรับพนักงานถือชูขึ้น. สมเด็จฯ เจ้าฟ้ากรมพระยานริศรานุวัดติวงศ์ (อ่านว่า นะ-ริด-สะ-รา-นุ-วัด-ติ-วง) ทรงสันนิษฐานว่า จามร น่าจะมาจากคำ จามรี และหมายถึงแส้ขนหางจามรี ซึ่งเป็นของสำคัญสิ่งหนึ่งรวมอยู่ในเครื่องเบญจราชกกุธภัณฑ์ คือสิ่งที่แสดงความเป็นพระมหากษัตริย์ แต่เมื่อเปลี่ยนจากแส้มาเป็นพัด จึงทำเป็นพัดยอดแหลม เหมาะที่จะถือเข้ากระบวนพระราชยาน

ที่มา :  บทวิทยุรายการ “รู้ รัก ภาษาไทย”  ออกอากาศทางสถานีวิทยุกระจายเสียงแห่งประเทศไทย เมื่อวันที่ ๒๑ เมษายน พ.ศ. ๒๕๕๑ เวลา ๗.๐๐-๗.๓๐ น.

ปรึกษา-หารือ (๑๐ เมษายน ๒๕๕๑)

ปรึกษา-หารือ

          คำว่า ปรึกษา กับ หารือ มีความหมายคล้ายกัน และมักใช้ซ้อนกันเป็น ปรึกษาหารือ

          ปรึกษา หมายถึง ขอความคิดเห็นเพื่อแก้ปัญหาหรือเพื่อช่วยการตัดสินใจ เช่น ทายาทผู้ตายปรึกษาทนายความเรื่องการจัดการที่ดินมรดก. เพื่อนคนนี้เขาไว้ใจมาก เมื่อเกิดปัญหาครั้งใด ก็จะต้องไปขอคำปรึกษา. ถ้าใช้ว่า ปรึกษากัน จะมีความหมายว่า ร่วมแสดงความคิดเห็น เช่น กรรมการสมาคมประชุมปรึกษากันเรื่องการจัดงานหารายได้เข้าสมาคม. ผู้ที่สามารถให้คำแนะนำเพื่อแก้ปัญหาหรือช่วยตัดสินใจได้ เรียกว่า ที่ปรึกษา เช่น เขาได้รับแต่งตั้งเป็นที่ปรึกษารัฐมนตรี.

          ส่วน หารือ หมายถึง ร่วมกันแสดงความคิดเห็นเพื่อหาข้อยุติเป็นต้น มักใช้ในระดับผู้ที่มีสถานภาพใกล้เคียงกัน หรือใช้ในลักษณะที่ไม่เป็นทางการ เช่น ผมจะกลับไปหารือพี่น้องก่อน ว่าจะลดหย่อนราคาที่ดินได้เท่าไร. ผู้นำทั้งสองหารือกันเรื่องความร่วมมือทางเศรษฐกิจ. ประโยคตัวอย่างทั้งสองข้างต้น จะใช้ว่าปรึกษาหารือก็ได้

ที่มา :  บทวิทยุรายการ “รู้ รัก ภาษาไทย”  ออกอากาศทางสถานีวิทยุกระจายเสียงแห่งประเทศไทย เมื่อวันที่ ๑๐ เมษายน พ.ศ. ๒๕๕๑ เวลา ๗.๐๐-๗.๓๐ น.

แขม (๑ พฤษภาคม ๒๕๕๑)

แขม

          คำที่เขียน แขม ในภาษาไทยออกเสียงว่า แขม. ข เป็นพยัญชนะต้น  ม เป็นตัวสะกด.

          แขม เป็นชื่อไม้ล้มลุก ชอบขึ้นในที่ชุ่มชื้น หรือตามชายน้ำชายเลนซึ่งห่างจากตัวบ้าน. พงแขม คือบริเวณที่มีต้นแขมขึ้นมากมาย จนมีลักษณะเป็นพง.

          หนองน้ำที่มีต้นแขมขึ้นมากเรียกว่า หนองแขม ซึ่งเป็นชื่อเขตหนึ่งทางฝั่งธนบุรี.

          สำนวน ปลายอ้อปลายแขม หมายความว่า อยู่ที่ไกลที่ไหนไม่ทราบ มักใช้เมื่อกล่าวถึงคนที่ยังไม่เกิดหรือยังไม่เป็นตัวเป็นตน เช่น ตอนที่คุณพ่อคุณแม่ย้ายมาอยู่ที่นี่ เรายังไม่เกิด ยังอยู่ปลายอ้อปลายแขมที่ไหนก็ไม่รู้.

ที่มา :  บทวิทยุรายการ “รู้ รัก ภาษาไทย”  ออกอากาศทางสถานีวิทยุกระจายเสียงแห่งประเทศไทย เมื่อวันที่ ๑ พฤษภาคม  พ.ศ. ๒๕๕๑ เวลา ๗.๐๐-๗.๓๐ น.