พระตำหนักจิตรลดารโหฐาน (๒๑ เมษายน ๒๕๕๒)

พระตำหนักจิตรลดารโหฐาน

          พระตำหนักจิตรลดารโหฐาน เป็นที่ประทับถาวรของพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว พระตำหนักองค์นี้สร้างขึ้นในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว เป็นที่เฉพาะส่วนพระองค์สำหรับทรงพระราชนิพนธ์หนังสือ รวมทั้งให้ข้าราชบริพารได้เข้าเฝ้าทูลละอองธุลีพระบาทเป็นการส่วนพระองค์

          ชื่อ จิตรลดารโหฐาน ตั้งตามชื่อสวนแห่งหนึ่งของพระอินทร์ ชื่อว่า สวนจิตรลดา. คำว่า รโหฐาน แปลว่า ที่สงัด ที่เฉพาะส่วนพระองค์.  ด้วยเหตุที่พระตำหนักองค์นี้ตั้งชื่อตามสวนของพระอินทร์ จึงพระราชทานชื่อประตูทั้ง ๔ ทิศ ตามนามของพระอินทร์ พระยม พระวิรุณ พระกุเวร  และตั้งให้สอดคล้องกัน คือ พระอินทร์อยู่ชม  พระยมอยู่คุ้น  พระวิรุณอยู่เจน  พระกุเวรอยู่เฝ้า

ที่มา :  บทวิทยุรายการ “รู้ รัก ภาษาไทย” ออกอากาศทางสถานีวิทยุกระจายเสียงแห่งประเทศไทย เมื่อวันที่ ๒๑ เมษายน พ.ศ. ๒๕๕๒ เวลา ๗.๐๐-๗.๓๐ น.

เม็ดเงิน (๑ พฤษภาคม ๒๕๕๒)

เม็ดเงิน

          เม็ดเงิน หมายถึง ตัวเงิน หรือ จำนวนเงินที่ใช้จ่ายจริง ไม่ใช่จำนวนเงินในงบประมาณ เช่น นายกรัฐมนตรีคาดว่าเม็ดเงินจากโครงการกระตุ้นเศรษฐกิจต่าง ๆ ของรัฐบาล น่าจะลงถึงมือประชาชนได้ราวต้นเดือนมีนาคม.  การท่องเที่ยวแห่งประเทศไทยทำนายว่าในปีนี้จะมีเม็ดเงินที่ใช้จ่ายในการท่องเที่ยวไม่ต่ำกว่าห้าแสนล้านบาท.  สื่อวิทยุกระจายเสียงเริ่มเห็นผลกระทบที่เกิดจากวิกฤตเศรษฐกิจโลกแล้ว คือเม็ดเงินโฆษณาหายไปจากระบบมากกว่า ๕๐ เปอร์เซ็นต์.

          คำว่า เม็ดเงิน เป็นคำที่ใช้ในแวดวงเศรษฐกิจและธุรกิจ ไม่ใช้ในการพูดทั่ว ๆ ไป  ในการพูดหรือการเขียนทั่วไป เราสามารถใช้คำว่า เงิน ได้ในทุกปริบท เช่น ปีที่แล้วฉันใช้เงินไปไม่ต่ำกว่าห้าหมื่นบาทกับการเที่ยวในประเทศ.  เขาส่งเงินให้พ่อแม่ทุกเดือน.

ที่มา :  บทวิทยุรายการ “รู้ รัก ภาษาไทย” ออกอากาศทางสถานีวิทยุกระจายเสียงแห่งประเทศไทย เมื่อวันที่ ๑ พฤษภาคม พ.ศ. ๒๕๕๒ เวลา ๗.๐๐-๗.๓๐ น.

กอและ (๓๐ มีนาคม ๒๕๕๒)

กอและ

          กอและ เป็นชื่อเรือประมงท้องถิ่นภาคใต้ นิยมใช้ไม้ตะเคียน เพราะเนื้อไม้แข็ง น้ำหนักเบา มีอายุนานหลายปี เรือกอและเป็นเรือที่มีลวดลายวิจิตรงดงาม และทาสีสดใสตลอดเรือ ลวดลายที่วาดมักเป็นรูปดอกไม้ ตัวละครในวรรณคดี ตำนานพื้นบ้าน หรือสัตว์ในวรรณคดี

          มีผู้เล่าถึงต้นกำเนิดของเรือกอและว่ามาจาก “กำปงตะลูแบ” ซึ่งปัจจุบันคือ อำเภอสายบุรี  จังหวัดปัตตานี แล้วแพร่หลายไปจนถึงกลันตัน ตรังกานู ในมาเลเซีย

          คำว่า กอและ น่าจะมาจากภาษามลายู kolek (อ่านว่า โก-เละ) หมายถึง เรือหาปลาชนิดหนึ่ง

ที่มา :  บทวิทยุรายการ “รู้ รัก ภาษาไทย” ออกอากาศทางสถานีวิทยุกระจายเสียงแห่งประเทศไทย เมื่อวันที่ ๓๐ มีนาคม พ.ศ. ๒๕๕๒ เวลา ๗.๐๐-๗.๓๐ น.

วังจันทรเกษม (๒๐ เมษายน ๒๕๕๒)

วังจันทรเกษม

          คำว่า จันทรเกษม (อ่านว่า จัน-กะ -เสม) ประกอบด้วยคำว่า จันทร (อ่านว่า จัน) หมายถึง พระจันทร์.  กับคำว่า เกษม แปลว่า ยินดี สบายใจ.

          วังจันทรเกษม เป็นชื่อวัง ตั้งอยู่ที่ถนนราชดำเนินนอก กรุงเทพมหานคร   วังแห่งนี้สร้างขึ้นใน พ.ศ. ๒๔๕๒ รัชสมัยพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว เพื่อเป็นที่ประทับของพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว ขณะที่ทรงดำรงพระอิสริยยศเป็น สมเด็จพระบรมโอรสาธิราช เจ้าฟ้ามหาวชิราวุธ สยามมกุฎราชกุมาร ตามแบบวังจันทรเกษมแห่งกรุงศรีอยุธยา  แต่ยังสร้างไม่เสร็จ พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวเสด็จสวรรคต  พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัวได้เสด็จขึ้นครองราชสมบัติสืบต่อมา  เมื่อวังสร้างเสร็จใน พ.ศ. ๒๔๕๔ จึงมิได้เสด็จประทับที่วังนี้ แต่โปรดเกล้าโปรดกระหม่อมให้ใช้เป็นสถานที่ราชการ ปัจจุบันใช้เป็นที่ทำการของกระทรวงศึกษาธิการ

ที่มา :  บทวิทยุรายการ “รู้ รัก ภาษาไทย” ออกอากาศทางสถานีวิทยุกระจายเสียงแห่งประเทศไทย เมื่อวันที่ ๒๐ เมษายน พ.ศ. ๒๕๕๒ เวลา ๗.๐๐-๗.๓๐ น.

ก้นตะกรน (๙ เมษายน ๒๕๕๒)

ก้นตะกรน

          ก้นตะกรน หมายถึง ที่เหลือเดนจากที่คัดของดีไปแล้ว เป็นของเดนเลือก เดนคัด. ผลไม้ที่เป็นก้นตะกรนเป็นผลไม้ที่เล็กหรือมีตำหนิมาก เช่น มะม่วงก้นตะกรนไม่มีคนต้องการแล้ว.

          คำว่า ก้นตะกรน ประกอบด้วยคำว่า ก้น กับ ตะกรน.   ก้น แปลว่าที่อยู่ข้างล่าง ส่วนสุดที่เหลืออยู่ เช่น ก้นบุหรี่ ก้นเทียน แกงก้นหม้อ ข้าวก้นบาตร.  คำว่า ตะกรน หมายถึง ขี้ตะกอนที่จับเกรอะอยู่ที่ก้นภาชนะ.  ตะกรน เป็นของเหลือที่ค้างอยู่เมื่อสิ่งที่เป็นส่วนดีถูกนำไปใช้แล้ว. ก้นตะกรน จึงหมายถึง สิ่งที่เหลืออยู่ที่ก้นภาชนะและเป็นสิ่งที่เหลือเลือก เช่น ก้นตะกร้า ก้นกระจาด เนื่องจากสิ่งที่ดี ผลไม้ลูกโต ๆ ถูกเลือกไปหมดแล้ว

ที่มา :  บทวิทยุรายการ “รู้ รัก ภาษาไทย” ออกอากาศทางสถานีวิทยุกระจายเสียงแห่งประเทศไทย เมื่อวันที่ ๙ เมษายน พ.ศ. ๒๕๕๒ เวลา ๗.๐๐-๗.๓๐ น.