บานเฟี้ยม โดย ศ. ดร.กาญจนา นาคสกุล

บานเฟี้ยม


          บานเฟี้ยม เป็นคำเรียกฝาเรือนแบบหนึ่ง มีลักษณะคล้ายหน้าต่างหรือประตูแคบ ๆ ที่ต่อ ๆ กันจนเต็มฝา. ส่วนล่างของบานเฟี้ยมมักจะปิดทึบ เพื่อไม่ให้น้ำฝนสาดเข้ามาได้. ส่วนบนทำเป็นหน้าต่างแบบบานเกล็ด คือ หน้าต่างซึ่งกรุด้วยไม้ชิ้นเล็ก ๆ ให้เรียงซ้อนเหลื่อมกันให้มีช่องระหว่างชิ้นไม้นั้น ทำให้เป็นหน้าต่างซึ่งระบายลมได้ด้วย. หน้าต่างบานเกล็ดนี้มักทำให้เปิดออกแบบกระทุ้งด้านล่างออกไป. ฝาบานเฟี้ยมทำให้พับไปมาเพื่อเปิดออกได้. เรือนข้าราชการที่สร้างในช่วงสมัยรัชกาลที่ ๕ และรัชกาลที่ ๖ มักสร้างแบบหลังคาทรงปั้นหยาและมีหน้าต่างเป็นแบบบานเฟี้ยม.ทำให้สามารถปรับแต่งฝาเรือน เปิดทางลมให้บ้านโปร่งและเย็นสบาย.

ผู้เขียน  ศ. ดร.กาญจนา  นาคสกุล  ราชบัณฑิต  สำนักศิลปกรรม ราชบัณฑิตยสถาน

ทรงมนิลา โดย ศ. ดร.กาญจนา นาคสกุล

ทรงมนิลา

          ทรงมนิลา (ซง-มะ-นิ-ลา)  เป็นคำเรียกทรงหลังคาแบบหนึ่ง มีลักษณะคล้ายทรงปั้นหยา คือ ผืนหลังคาลาดลงจากสันหลังคา แต่ทรงมนิลาจะทำจั่วเล็ก ๆ ตั้งขึ้นทางด้านสกัดทั้ง ๒ ด้าน.

          คำว่า มนิลา เป็นชื่อเมืองในประเทศฟิลิปปินส์ ว่า Manila. เรือนทรงมนิลา คือเรือนที่สร้างตามแบบของชาวเมืองมนิลา เช่นเดียวกับที่ปัจจุบันมีการปลูกบ้านตามแบบประเทศต่าง ๆ ในยุโรปและเอเชีย และเรียกตามชื่อประเทศนั้น ๆ เช่น คฤหาสน์ทรงสเปน บ้านแบบบาวาเรีย บ้านแบบญี่ปุ่น ชาเลต์หรือกระท่อมแบบสวิส.

ผู้เขียน  ศ. ดร.กาญจนา  นาคสกุล  ราชบัณฑิต  ประเภทวรรณศิลป์  สาขาวิชาภาษาไทย สำนักศิลปกรรม

ถกแถลง โดย ศ. ดร.กาญจนา นาคสกุล

ถกแถลง

          ถกแถลง (ถก-ถะ-แหฺลง)  ประกอบด้วยคำว่า ถก แปลว่า ยกขึ้นมาพิจารณา กับ แถลง แปลว่า บอก แจ้ง. ถกแถลง หมายถึง พิจารณาปัญหาใดปัญหาหนึ่งร่วมกันด้วยความรู้ความคิดและประสบการณ์ของคนที่ได้ศึกษาอบรมมาต่างกัน เพื่อหาข้อสรุปหรือทางแก้ไขที่เหมาะสมและเป็นไปได้ดีที่สุด. การถกแถลงเป็นรูปแบบการศึกษาและวิเคราะห์ปัญหารูปแบบหนึ่งของนักศึกษาระดับสูง เช่น นักศึกษาในวิทยาลัยป้องกันราชอาณาจักร. เป็นวิธีการที่ทำให้ได้พิจารณาปัญหาต่าง ๆ จากทรรศนะของคนที่มีหลักการต่างกัน มีการศึกษาและพื้นฐานความรู้ต่างทฤษฎีกัน โดยทุกฝ่ายศึกษาปัญหาอย่างจริงจังลึกซึ้ง และแสดงความคิดเห็นออกมาโดยปราศจากอคติ.

ผู้เขียน  ศ. ดร.กาญจนา  นาคสกุล  ราชบัณฑิต  ประเภทวรรณศิลป์  สาขาวิชาภาษาไทย สำนักศิลปกรรม