ทั้งหมด:

           คำว่า บรม (บอ-รม)  เป็นคำที่มาจากภาษาบาลีและสันสกฤต ปรม แปลว่า อย่างยิ่ง อย่างที่สุด ประเสริฐ. ใช้นำหน้าคำนามทั้งหลายที่เป็นของหรือเกี่ยวกับ พระพุทธเจ้า เพื่อแสดงพระเกียรติยศยิ่งใหญ่สูงสุด เช่น พระบรมศาสดา (พฺระ-บอ-รม-มะ-สาด-สะ-ดา). บรมครู (บอ-รม-มะ-ครู)  ก็หมายถึง พระพุทธเจ้า. พระบรมธาตุ (พฺระ-บอ-รม-มะ-ทาด)  หมายถึง กระดูกของพระพุทธเจ้าที่เหลือจากการถวายพระเพลิงแล้ว.

          คำว่า บรม ใช้สำหรับพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว ด้วย เช่น คำที่พระสงฆ์ใช้เป็นคำสรรพนามบุรุษที่สองแทนพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว คือ บรมบพิตร (บอ-รม-บอ-พิด)  คำว่า พระบรมราชโองการ (พฺระ-บอ-รม-มะ-ราด-ชะ-โอง-กาน)  หมายถึง คำสั่งของพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว. พระบรมขัตติยตระกูล (พฺระ-บอ-รม-มะ-ขัด-ติ-ยะ-ตฺระ-กูน)  หมายถึง ครอบครัวของพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว.

ผู้เขียน  ศ. ดร.กาญจนา  นาคสกุล  ราชบัณฑิต  สำนักศิลปกรรม ราชบัณฑิตยสถาน

          ซื้อเวลา หมายความว่า ยื้อเวลา ถ่วงเวลา ยอมเสียประโยชน์บางอย่าง เพื่อยืดเวลาดำรงตำแหน่ง หรือ อยู่ในฐานะใดฐานะหนึ่ง ไม่ทำการใด ๆ ที่ควรทำ แต่ปล่อยให้เวลาผ่านไป โดยหวังว่าเวลาจะช่วยทำให้สถานการณ์หรือปัญหาที่เกิดขึ้นคลี่คลายไปในทางที่ดีได้เอง.

          เมื่อมีเรื่องเดือดร้อนเกิดขึ้นในบ้านเมือง และผู้รับผิดชอบไม่ดำเนินการตามที่ควร หากใช้เวลาเป็นเครื่องผัดผ่อน จะกล่าวเป็นสำนวนว่า ซื้อเวลา  เช่น คุณบริหารงานผิดพลาดก็เห็นอยู่แล้ว ทำไมจึงไม่ลาออก เราจะได้เลือกประธานคนใหม่. คุณจะซื้อเวลาไปจนกว่าจะหมดวาระเชียวหรือ. เขารู้ว่าชาวบ้านไม่พอใจให้เขาเป็นผู้ใหญ่บ้าน แต่เมื่อยังไม่มีใครกล้าฟ้องร้องหรือขับไล่เขา เขาก็ซื้อเวลาอยู่เป็นผู้ใหญ่บ้านต่อไปจนกว่าจะหมดวาระ.

ผู้เขียน  ศ. ดร.กาญจนา  นาคสกุล  ราชบัณฑิต  ประเภทวรรณศิลป์  สาขาวิชาภาษาไทย สำนักศิลปกรรม

          ฉายเดี่ยว เป็นสำนวน ประกอบด้วยคำว่า ฉาย  ซึ่งแปลว่า ส่องแสงออกไป ส่องพุ่งออกไปกับคำว่า เดี่ยว  ซึ่งแปลว่า หนึ่ง คนเดียว แต่ลำพังตนเอง.

          ฉายเดี่ยว ใช้ในความหมายว่า ไปไหนมาไหนคนเดียว ทั้ง ๆ ที่โดยปรกติจะมีคู่มาด้วย เช่น วันนี้สามีเธอไปธุระต่างจังหวัด คุณวนิดาจึงต้องฉายเดี่ยว.

          ฉายเดี่ยว อาจมีความหมายว่า ทำงานรับผิดชอบคนเดียว ไม่ได้ประสานงานกับผู้อื่น ไม่ได้ร่วมมือกับผู้อื่น เช่น เขาชอบฉายเดี่ยว เวลาให้ทำงานร่วมกับใคร เขาก็จะทำคนเดียวหมด คนอื่นไม่ได้แสดงฝีมือเลย.

ผู้เขียน  ศ. ดร.กาญจนา  นาคสกุล  ราชบัณฑิต  ประเภทวรรณศิลป์  สาขาวิชาภาษาไทย สำนักศิลปกรรม

          ตัดหน้าฉาน หมายถึง เดิน หรือ คลานผ่านหน้าพระที่นั่งโดยตัดตรงจากขวามาซ้ายหรือจากซ้ายมาขวา. เป็นกิริยาที่กระทำไม่ได้เป็นอันขาด. ถ้าจำเป็นต้องทำ ให้เดินหรือคลาน แฉลบให้ห่างออกไป หรือมิฉะนั้นให้อ้อมทางด้านหลัง.

          การตัดหน้ากระบวนเสด็จพระราชดำเนินในระยะกระชั้น ก็เรียกว่า ตัดหน้าฉาน เป็นสิ่งที่ทำไม่ได้ เช่นเดียวกัน. การตัดหน้ากระบวน แม้เป็นกระบวนอื่น ๆ ก็เป็นกิริยาที่ไม่สมควร. เช่นเดียวกับการเดินผ่านหน้าผู้ใหญ่ก็เป็นกิริยาที่ไม่สุภาพ. การเดินตัดหน้าหรือผ่านคนที่กำลังพูดกันอยู่ก็ไม่ควรกระทำ.

ผู้เขียน  ศ. ดร.กาญจนา  นาคสกุล  ราชบัณฑิต  ประเภทวรรณศิลป์  สาขาวิชาภาษาไทย สำนักศิลปกรรม