ทั้งหมด:

          ข้าวกระยาทิพย์ คำว่า กระยา เป็นคำที่มาจากภาษาเขมรว่า กฺรยา แปลว่า ข้าว. ทิพย์ มาจากคำภาษาบาลี ทิพฺย แปลว่า วิเศษยิ่ง ดีอย่างของเทวดา.

          กระยาทิพย์ คือ ข้าวที่กวนในเทศกาลสารท ซึ่งเป็นเวลาที่เก็บเกี่ยวพืชผลได้เป็นครั้งแรกของปี. ชาวนานิยมนำข้าวเหนียว น้ำผึ้ง น้ำอ้อย ถั่ว งา มากวนเข้าด้วยกันเพื่อทำบุญ. แต่การกวนนั้นต้องใช้หญิงพรหมจารี คือ หญิงซึ่งเป็นสาวบริสุทธิ์. เวลากวนจะแต่งตัวด้วยเสื้อผ้าชุดขาว และผู้ที่กวนข้าวกระยาทิพย์ต้องถือศีลด้วย.

          ข้าวกระยาทิพย์มีรสอร่อย มีกลิ่นหอม จึงได้เรียกว่า ข้าวกระยาทิพย์ แปลว่า ข้าวของเทวดา.

ผู้เขียน  ศ. ดร.กาญจนา  นาคสกุล  ราชบัณฑิต  ประเภทวรรณศิลป์  สาขาวิชาภาษาไทย สำนักศิลปกรรม

          ภายในพระบรมมหาราชวังปัจจุบัน แบ่งเขตพระราชฐานเป็น ๓ ชั้น คือ พระราชฐานชั้นนอก พระราชฐานชั้นกลาง และพระราชฐานชั้นใน. ระหว่างพระราชฐานแต่ละชั้นมีกำแพงหรืออาคารกั้น.

          พระราชฐานชั้นนอก  คือส่วนซึ่งเป็นที่ตั้งของหน่วยราชการต่าง ๆ และที่ทำการของทหารรักษาพระราชวัง เรียกว่า ฝ่ายหน้า .

          พระราชฐานชั้นกลาง  คือส่วนซึ่งเป็นพระมหาปราสาท และพระราชมนเทียรทั้งหมด เป็นที่ซึ่งเคยเป็นที่ประทับของพระเจ้าแผ่นดิน ปัจจุบันเป็นที่ประกอบพระราชพิธีต่าง ๆ.

          พระราชฐานชั้นใน  คือพระตำหนักและตำหนักต่าง ๆ ซึ่งเป็นที่ประทับของพระมเหสี พระราชธิดา และเป็นที่อยู่ของเจ้าจอมมารดา เจ้าจอมและข้าราชการหญิง ซึ่งเรียกว่า ฝ่ายใน .

ผู้เขียน  ศ. ดร.กาญจนา  นาคสกุล  ราชบัณฑิต  ประเภทวรรณศิลป์  สาขาวิชาภาษาไทย สำนักศิลปกรรม

         เมื่อใครคนหนึ่งให้สิ่งของแก่เรา หรือช่วยเหลือเรา เราจะแสดงความรู้สึกสำนึกในบุญคุณผู้นั้น ด้วยการกล่าวคำว่า ขอบใจ ขอบคุณ หรือ ขอบพระคุณ.

         ขอบใจ  ใช้พูดกับคนที่เด็กกว่า ฐานะต่ำกว่า หรือ ผู้ที่เสมอกัน. เราขอบใจในน้ำใจที่เขามีต่อเรา.

         ขอบคุณ  ใช้พูดกับคนที่เป็นผู้ใหญ่ หรือมีอาวุโสมากกว่าเรา ผู้ที่ควรให้ความเคารพนับถือ และใช้เป็นคำสุภาพทั่วไป.

         ถ้าเป็นผู้ใหญ่ที่ควรเคารพมาก ๆ หรือเป็นผู้ที่มีคุณวุฒิ วัยวุฒิ ชาติวุฒิ สูง ควรใช้คำว่า ขอบพระคุณ .

         เราไม่ใช้ขอบพระคุณกับคนที่เด็กกว่า และไม่ใช้ขอบใจกับคนที่เป็นผู้ใหญ่กว่าเรา. การใช้คำในภาษาไทย นอกจากจะให้ถูกต้องตามความหมายและหน้าที่ทางไวยากรณ์แล้ว ยังต้องใช้ให้ถูกต้องตามฐานะของบุคคลด้วย.

ผู้เขียน  ศ. ดร.กาญจนา  นาคสกุล  ราชบัณฑิต  ประเภทวรรณศิลป์  สาขาวิชาภาษาไทย สำนักศิลปกรรม