การแต่งกายของหญิงไทย โดย ศ. ดร.กาญจนา นาคสกุล

การแต่งกายของหญิงไทย

          การแต่งกายเป็นวัฒนธรรมสำคัญอย่างหนึ่งของชาติ. ชนชาติที่เจริญแล้วจะมีระเบียบแบบแผนในการแต่งกายให้เหมาะแก่งานและโอกาสต่าง ๆ. 

          ในวัฒนธรรมไทย ผู้หญิงนิยมแต่งกายให้เรียบร้อย ไม่นิยมการเปิดเผยส่วนสัดของร่างกายมากเกินไป โดยเฉพาะอย่างยิ่ง เมื่อไปยังสถานที่ที่ควรให้ความเคารพ เช่น ไปวัด ไปเฝ้าเจ้านาย ไปหาผู้ใหญ่ ไปสถานที่ราชการ. ผู้หญิงไทยไม่นิยมนุ่งกางเกง ยิ่งเป็นกางเกงขาสั้นก็ยิ่งถือว่าเป็นสิ่งที่ไม่สมควร. 

          เมื่อจะไปวัดหรือไปสถานที่ที่ควรให้ความเคารพ ควรแต่งกายให้เหมาะสม. คำว่า แต่งกายเหมาะ ในสังคมไทย จึงมีความหมายว่า แต่งตัวถูกต้องตามกาลเทศะและบริบท คือ เหมาะแก่เวลา สถานที่ บุคคลและสถานการณ์.

ผู้เขียน  ศ. ดร.กาญจนา  นาคสกุล  ราชบัณฑิต  สำนักศิลปกรรม ราชบัณฑิตยสถาน

กระแส โดย ศ. ดร.กาญจนา นาคสกุล

กระแส

          กระแส  เป็นคำที่มาจากภาษาเขมรว่า แขฺส แปลว่า เชือก. ในภาษาไทยใช้เรียกน้ำที่ไหลเรื่อยไปไม่ขาดสายว่า กระแสน้ำ. เรียกลมที่พัดเป็นแนวเรื่อยไปว่า กระแสลม. นอกจากกระแสน้ำกระแสลมแล้ว ยังเปรียบเทียบสิ่งอื่นที่มีลักษณะคล้ายกันว่า กระแส เช่น กระแสไฟ กระแสจิต กระแสความคิด กระแสความนิยม. 

          ปัจจุบัน มีการใช้คำว่า กระแส หมายถึง ความนิยมที่กำลังรุนแรงของสังคม สิ่งซึ่งกำลังเป็นที่สนใจของสังคมมากที่สุด เช่น ตอนนี้กระแสเศรษฐกิจกำลังแรง คุณจะทำวิจัยทางด้านวัฒนธรรมก็ไม่มีใครสนใจหรอก. ทำไมนายกจึงออกคำสั่งสวนกระแสความต้องการของประชาชนนะ.

 

ผู้เขียน  ศ. ดร.กาญจนา  นาคสกุล  ราชบัณฑิต  สำนักศิลปกรรม ราชบัณฑิตยสถาน


กลับใช้ใหม่ โดย ศ. ดร.กาญจนา นาคสกุล

กลับใช้ใหม่

          กลับใช้ใหม่ เป็นการนำสิ่งที่ใช้แล้วกลับมาใช้ใหม่ โดยไม่ต้องผ่านกรรมวิธี หรือกระบวนการผลิตใด ๆ ในภาษาอังกฤษ เรียกว่า re-use. ภาษาไทยใช้ว่า กลับใช้ใหม่ เช่น ล้างขวดแยมที่หมดแล้วนำกลับใช้ใหม่มาใส่ของอื่น เอากระดาษหนังสือพิมพ์ที่อ่านแล้วกลับมาใช้ห่อของ รองข้าวของ หรือใช้เช็ดกระจก. 

          การกลับใช้ใหม่ รวมถึงการที่นำสิ่งที่ใช้ประโยชน์อย่างหนึ่งไม่ได้แล้วไปใช้อย่างอื่นด้วย เป็นการใช้สิ่งของอย่างคุ้มค่า. สมเด็จพระสัมมาสัมพุทธเจ้าโปรดให้ภิกษุเอาจีวรเก่าขาดไปทำเป็นผ้าเช็ดกุฏิ เอาผ้าเช็ดกุฏิที่เปื่อยแล้วไปทำผ้าเช็ดเท้า เอาผ้าเช็ดเท้าที่ยุ่ยแล้วไปผสมดินฉาบผนังกุฏิ เหล่านี้ล้วนเป็นวิธีการกลับใช้ใหม่ ซึ่งมีมาแล้วตั้งแต่ครั้งพุทธกาล.

 

ผู้เขียน  ศ. ดร.กาญจนา  นาคสกุล  ราชบัณฑิต  สำนักศิลปกรรม ราชบัณฑิตยสถาน


การสำรวมกิริยา โดย ศ. ดร.กาญจนา นาคสกุล

การสำรวมกิริยา

          การสำรวมกิริยาในวัฒนธรรมไทย กิริยาที่ถือว่าเรียบร้อย คือ กิริยาสำรวม หมายถึง การควบคุมกายให้สงบในทุกอิริยาบถ. 

          ในการเดินไม่ส่ายตัว โยกตัว หรือแกว่งแขนไกลตัวเกินไป. 
          ในการยืน ไม่ยืนกางขา หรือแกว่งเท้าไปเตะนั่นเขี่ยนี่. 
          ในการนั่ง ต้องรวบขา รวบเท้า ไม่ยื่นเท้าไปทางที่มีผู้ใหญ่อยู่.           
          แม้ในการนอน คนไทยจะฝึกตัวให้นอนได้เรียบร้อย โดยเฉพาะผู้หญิงจะไม่นอนหงายกางแขนกางขา  เสื้อผ้าต้องคลุมลงมาใต้เข่า. 

          การสำรวมกิริยาต้องฝึกให้ติดเป็นนิสัย. คนที่สำรวมกิริยาได้ทุกกาลโอกาส แสดงว่าเป็นผู้ที่ได้รับการอบรมมาดี  จึงเป็นผู้ดี และเป็นคนที่งามอย่างแท้จริง.

ผู้เขียน  ศ. ดร.กาญจนา  นาคสกุล  ราชบัณฑิต  สำนักศิลปกรรม ราชบัณฑิตยสถาน